Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi dersi 2547 sayılı ve 4 Kasım 1981 tarihli Yüksek Öğretim Kanunu gereğince Fakülte ve Yüksekokullarda en az iki yarıyıl okutulması zorunlu olan bir derstir. Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bölümü Ondokuz Mayıs Üniversitesi’nin tüm birimlerinde okutulan Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi I-II derslerinin yürütülmesinden sorumludur.
Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi I-II derslerinin üniversitemizin tüm bölümlerinde okutulmasındaki temel neden Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde Türk Milleti’nin bir Milli Mücadele hareketi gerçekleştirmiş olmasıdır. Bu hareketin askerî aksiyonu zaferle sonuçlanmış, sonrasında ise Osmanlı Devleti’nin siyasi varlığı resmen sona ermiştir. 29 Ekim 1923 tarihinde de Osmanlı Devleti’nin siyasi, iktisadi, sosyal ve kültürel mirası üzerinde şekillenen, yirminci yüzyılın çağdaş değerleriyle filizlenen ve demokratik, laik, modern kurumlardan oluşan Türkiye Cumhuriyeti Devleti kurulmuştur.
Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi dersi; Türk Milleti için tarihin kırılma noktaları olarak kabul edilebilecek gelişmelerin neler olduğu, Atatürk’ün Türk Milleti’nin kaderini belirlemesi ve modern bir cumhuriyetin kurulmasında nasıl etkili olduğu, kurulan bu cumhuriyetin sonsuza kadar yaşayabilmesi için nelerin yapılması gerektiği hususlarının ortaya konularak anlaşılmasını sağlar. Ayrıca, gençlerimizin Atatürk ilke ve inkılaplarını içselleştirmiş, çağdaş, aydın fikirlere sahip, ülkesini ve milletini seven bireyler olarak yetişmelerini hedef alır.
Bahsi geçen hedeflere henüz inkılabın gerçekleştirildiği ve Mustafa Kemal Atatürk’ün hayatta olduğu zaman diliminde atılan adımlarla ulaşılmaya çalışılmıştır. Bu amaca binaen gelecek nesilleri Atatürkçü düşünce doğrultusunda yetiştirmek ve Modern Türkiye’nin kuruluşu hakkında doğru bilgiler vermek için daha Ankara Hukuk Fakültesi’nin (Ankara Adliye Hukuk Mektebi) açılışında okulun kurucularından Mahmut Esat Bozkurt ve Cemil Bilsel “İhtilaller Tarihi” adıyla yeni bir ders konulmasını kararlaştırmıştır. Bu dersle Türk İnkılâbını hazırlayan sebepler ve Türk İnkılâbının diğer inkılâplarla olan ilişkisinin benzer ve farklı yönlerinin ortaya konması amaçlanmıştır.
1933 yılındaki üniversite reformu çerçevesinde açılan İstanbul Üniversitesi’nde İnkılâp Tarihi Enstitüsü kurulmuş ve İnkılâp Tarihi dersleri ilk kez üniversite öğrencilerine bu zamanda okutulmuştur. Türk İnkılâp Tarihi Dersleri ilk yılında dönemin dört büyük kişisi tarafından bizzat verilmiştir. Dört ana bölüme ayrılan Türk İnkılâp Tarihi dersinin siyasi tarihini Yusuf Hikmet Bayur, hukuk konularını Mahmut Esat Bozkurt, ekonomi konularını Yusuf Kemal Tengirşek ve askeri konularını ise dönemin Cumhuriyet Halk Fırkası Genel Sekreteri Recep Peker okutmuştur.
Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi’ne bağlı olarak 15 Nisan 1942 tarihinde kurulan Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü bünyesinde Türk İnkılâp Tarihi dersleri verilmeye başlanmış dersin ismi de İnkılâp Tarihi ve Türkiye Cumhuriyeti Rejimi olarak değiştirilmiştir. 27 Mayıs 1960 askeri darbesiyle İnkılâp Tarihi ve Türkiye Cumhuriyeti Rejimi dersinin tüm fakültelerde ve yüksekokullarda okutulması kararlaştırılmıştır. 1968’de dersin ismi Türk Devrim Tarihi olarak değiştirilmiştir.
12 Eylül 1980 askeri darbesiyle dersin içindeki “devrim” kelimesi çıkarılmış, dersin ismi tekrar Türk İnkılâp Tarihi olarak değiştirilmiştir. Bu konu ile ilgilenmek için kurulan özel komisyon dersin içeriğinde bazı değişikliklere gitmiştir. Yeni düzenlemeleri de kapsayan bu müfredat Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi ders kitabı olarak basılmıştır. Bugün üniversitelerde okutulan Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi dersinin ana kaynağı o tarihte hazırlanan bu ders kitabı olmuştur.
Özetlenecek olursa; günümüzde Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi I-II adıyla bölümümüzce verilen dersler tarihsel süreç içerisinde kronolojik olarak aşağıdaki adlarla okutulmuştur:
- İhtilaller Tarihi
- Türk İnkılâp Tarihi
- İnkılâp Tarihi ve Türkiye Cumhuriyeti Rejimi
- Türk Devrim Tarihi
- Türk İnkılâp Tarihi
- Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi